زردی نوزاد و تشخیص و درمان آن

زردی نوزاد چیست؟

 

زردی نوزاد یکی از بیماری های رایج است که علت اصلی آن ضعف و ناتوانی اندام های کودک در بدو تولد است. در بیشتر موارد زردی برای نوزادانی رخ می دهد که زودتر از موعد به دنیا آمده اند و نارس هستند. این بیماری که یرقان نوزاد یا Neonatal jaundice نیز نامیده می شود در شرایطی رخ می دهد که بیلی روبین خون نوزاد افزایش یافته باشد که در نتیجه آن رنگ پوست و سفیدی چشم به زردی گرایش پیدا می کند. این افزایش بیلی روبین را هایپر بیلی روبینمی نیز می نامند. در این مقاله، زردی نوزاد توضیح داده شده و سپس روش های تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

 

 

علائم زردی نوزاد:

 

این بیماری در ۵ روز اول پس از تولد نوزاد خود را نشان می دهد. به همین منظور، معمولا پزشک برای کودکان ۳ تا ۵ روز آزمایش زردی را تجویز می کند. از آن جایی که زردی می تواند عوارض خطرناکی داشته باشد انجام این آزمایش و بررسی احتمال زردی اهمیت زیادی دارد. علاوه بر تغییر رنگ پوست نوزاد، علائم زیر نیز همراه با زردی دیده می شوند:

• خواب آلودگی بیش از حد و بد خلقی نوزاد
• گریه های شدید با صدای بلند
• مشکلات غذایی مانند ضعف در مکیدن پستان مادر که در نتیجه نوزاد لاغر می شود
• حالت خمیدگی بدن نوزاد
• افزایش زردی پوست به خصوص در قسمت دست و پا.

 

 

زردی نوزاد چه عوارضی دارد؟

 

به طور معمول ۶۰ درصد نوزادان، دچار زردی می شوند که معمولا بسیار خفیف است و بدون ایجاد مشکل، به سرعت رفع می شود. اما در مواردی ممکن است شدت پیدا کرده و تا ده هفته طولانی شود. در چنین مواردی اگر اقدامات درمانی انجام نشود می تواند مشکلات جدی برای نوزاد به همراه داشته باشد. زردی درمان نشده می تواند باعث آسیب مغزی کرن ایکتروس(Kernicterus) شود که منجر به عقب ماندگی ذهنی، فلج مغزی و ناشنوایی می شود و غیر قابل جبران است.

 

 

علت ایجاد زردی چیست؟

 

بیلی روبین یک ماده زرد رنگ در خون است که اگر سلول های خوبی از بین بروند یا فرسوده شوند، میزان آن در خون بیش از حد مجاز شده و زردی رخ می دهد. بیلی روبین در شرایط نرمال از طریق کلیه ها و ادرار و مدفوع یا از طریق جفت و یا به کمک کبد از بدن خارج می شود. اما به دلیل ضعیف بودن اندام های نوزاد در ابتدای تولد ممکن است عملکرد این اندام ها درست و دقیق نباشد و بیلی روبین دفع نشود و با باقی ماندن در خون، موجب زرد شدن پوست شود.

نوع دیگری از زردی، زردی شیر مادر نامیده می شود که در ۷ تا ۱۱ روزگی رخ می دهد و علت آن وجود برخی مواد در شیر مادر است که بر روی توانایی کبد در دفع بیلی روبین تاثیر می گذارد. معمولا این نوع زردی خطرناک نیست و به مرور بهبود پیدا می کند. در چنین شرایطی ممکن است پزشک توصیح کند که شیردهی به مدت یک یا دو روز متوقف شده و شیر مادر توسط شیردوش دوشیده شود تا به شرایط نرمال بازگردد.

 

 

چه نوزادانی بیشتر دچار زردی می شوند؟

 

موارد زیر احتمال ابتلا به زردی را در نوزاد افزایش می دهد:

• سابقه زردی در خواهر یا برادر نوزاد
• نوزادان متولد شده در شرق آسیا
• نوزادانی که بیماری هایی مانند کم کاری تیرویید یا فیبروز کیستیک دارند
• نارس بودن نوزاد
• خونریزی در ابتدای تولد
• اختلالات ژنتیکی مانند گالاکتوزمی(Galactosemia) یا سندرم گیلبرت(Gilbert’s syndrome)
• ناسازگاری RH خون مادر و نوزاد.

 

 

تشخیص زردی نوزاد:

 

همان طور که قبل تر ذکر شد، معمولا پزشک با بررسی احتمالات و شرایط بدنی مادر و نوزاد، ممکن است آزمایش خون تشخیص زردی را تجویز کند. علاوه بر آزمایش خون، از دستگاه بیلی روبین چک نیز برای تشخیص این بیماری استفاده می شود. این دستگاه روشی بی خطر و غیر تهاجمی برای تشخیص یرقان نوزاد است و دستگاه تست زردی نوزاد نیز نامیده می شود.

 

 

دستگاه بیلی روبین سنج:

 

این دستگاه اندازه گیری را از طریق پوست نوزاد انجام می دهد و با تاباندن نور با طول موج مشخص به پوست نوزاد، طول موج برگشتی را اندازه گیری کرده و میزان بیلی روبین خون را سنجیده و زردی نوزاد را تشخیص می دهد. استفاده از این دستگاه درد و استرس نوزاد را کاهش می دهد و نیازی به استفاده از سوزن ندارد. علاوه بر این، نتیجه را به سرعت و با دقت بالا اعلام می کند. در استفاده از بیلی روبین متر، از سری های پلاستیکی قابل تعویض استفاده می شود که احتمال انتقال عفونت و آلودگی را کاهش می دهد. در حین انجام تست، خواب نوزاد و آرامش وی مختل نمی شود و هزینه ها نیز نسبت به آزمایش خون کاهش پیدا می کند.

 

 

استفاده از بیلی روبین چک:

 

دستگاه سنجش زردی نوزاد باید تنظیم شده و کالیبره باشد تا نتایج دقیقی را ارائه دهد. سری پلاستیکی دستگاه بر روی پیشانی یا جناغ سینه نوزاد به صورت مستقیم و بدون زاویه قرار داده شده و دکمه دستگاه فشرده می شود. نتیجه بر روی صفحه نمایش LCD نشان داده می شود. از دستگاه می توان بر روی پوست زانو یا پا نیز استفاده کرد اما دقت دستگاه در پیشانی یا جناغ سینه بیشتر است. در صورتی که قسمتی از بدن نوزاد دارای کبودی، ماه گرفتگی یا هماتوم(Hematoma) باشد یا در معرض نور خورشید قرار گرفته باشد نباید بر روی آن از بیلی روبین سنج استفاده شود.

با قرار گرفتن سری دستگاه بر روی پوست، دو طول موج نور سبز و آبی به پوست تابانده می شود. مقداری از این طول موج توسط رنگدانه های بیلی روبین جذب می شود و مقدار دیگری منعکس می شود. میزان زردی نوزاد بر اساس طول موج بازگشتی اندازه گیری می شود.

 

 

به منظور اطلاعات بیشتر، مقاله ” تجهیزات پزشکی نوزادان و اطفال ” را مطالعه فرمایید.

 

درمان زردی نوزاد:

 

پس از تشخیص زردی نوزاد با استفاده از بیلی روبین چک، درمان وی آغاز می شود. به منظور درمان زردی از دستگاه فتوتراپی استفاده می شود. این دستگاه نور فلورسنت تولید می کند. این نور جذب پوست می شود و بیلی روبین را می شکند. سپس بیلی روبین از طریق ادرار یا مدفوع از بدن خارج می شود. استفاده از این دستگاه در منزل و بیمارستان امکان پذیر است و امکان جا به جا کردن آن به آسانی وجود دارد. استفاده از دستگاه فتوتراپی هیچ گونه عوارضی برای نوزاد ندارد. لامپ های فتوتراپی نور با طول موج های ۴۲۰ تا ۴۷۰ نانومتر تولید می کنند که مناسب ترین طیف برای درمان زردی نوزاد و از بین بردن بیلی روبین اضافی خون است.

 

 

اجزای دستگاه فتوتراپی:

 

این دستگاه به شکل لامپ هایی ساخته شده است که بالای سر نوزاد قرار می گیرند. تعداد این لامپ ها بسته به نوع دستگاه متفاوت است. در بیشتر موارد از لامپ هالوژن استفاده می شود که نور آبی با طول موج ۴۶۰ نانومتر تولید می کند. به منظور جلوگیری از آسیب رسیدن به نوزاد لازم است از فیلترهایی استفاده شود که تابش مادون قرمز و ماوراء بنفش را حذف می کنند و تنها نور آبی را عبور می دهند. سطح بیلی روبین خون نوزاد لازم است در طی روند درمان کنترل شود و اگر به حد مجاز رسیده باشد درمان پایان یابد.

 

 

عملکرد فتوتراپی:

 

عملکرد فتوتراپی در دو مکانیزم است. در مکانیزم اول فرآیند اکسیداسیون عکس رخ می دهد که اکسیداسیون نوری موجب افزودن اکسیژن به بیلی روبین می شود و باعث می شود بیلی روبین به راحتی در آب حل شده و از طریق ادرار و مدفوع خارج شود. در مکانیزم دوم، نور تابیده شده با طول موج معین، بیلی روبین را به لومی بیلی روبین و فوتو بیلی روبین تجزیه می کند که از طریق کبد تجزیه شده و از بدن خارج می شوند.

 

 

نکات مهم در خرید دستگاه فتوتراپی:

 

هنگام خرید این دستگاه لازم است به موارد زیر دقت شود:

• دستگاه سیستم خاموش و روشن شدن خودکار داشته باشد و حسگر تشخیص نوزاد آن دقیق عمل کند.
• دمای بدن نوزاد را به دقت اندازه گیری کند.
• اشعه ماوراء بنفش تولید نکند.
• در صورت بالا رفتن دمای بدن نوزاد، سیستم هشدار آن فعال شود و آلارم داشته باشد.
• قابلیت زمان بندی درمان زردی نوزاد داشته باشد. کم مصرف باشد.
• دارای فن خودکار باشد و گرمای زیادی تولید نکند.

 

 

خرید تجهیزات نوزادان در بازار تجهیزات پزشکی ایران:

 

با توجه به این که زردی نوزاد یکی از موارد آسیب زا برای سلامتی نوزاد است، لازم است تجهیزات تشخیص و درمان آن از مناسب ترین و دقیق ترین برندها و مدل ها تهیه شود. انواع تجهیزات بخش نوزادان و اطفال از جمله بیلی روبین چک و دستگاه فتوتراپی در بازار تجهیزات پزشکی ایران عرضه می شوند. شرکت تجهیز سلامت نیکان شما را در خرید بهترین این تجهیزات یاری می دهد.