عملکرد دستگاه رادیولوژی:

در شرایطی که بیماری با استفاده از معاینات عمومی و ابزار معاینه معمول تشخیص داده نشود لازم است از روش های تصویربرداری استفاده شود. دستگاه رادیولوژی در چنین مواقعی مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه که دارای انواع مختلف است با استفاده از اشعه ایکس یا سایر پرتوها تصویربرداری را انجام می دهد.

اجزای دستگاه رادیولوژی:

به طور کلی دستگاه های رادیولوژی چند قسمت اصلی دارند که عبارتند از:

• محفظه تیوب مولد اشعه ایکس که از جنس فولاد و لبریز از روغن است. روغن استفاده شده در این قسمت علاوه بر خاصیت عایق بودن الکتریکی، خاصیت خنک کنندگی هم دارد. محفظه تیوب محلی است برای اتصال کابل های فشار قوی و دارای پایه ای است که تیوب را نگه می دارد. ستون هایی که تیوب را نگه می دارند به سه دسته ستون های سقفی یا تلسکوپی، ستون های زمینی و ستون های زمینی-سقفی تقسیم می شوند.
• کُلیماتور(Collimator) که وسیله ای است برای محدود کردن و تنظیم کردن اندازه و شکل شعاع اشعه ایکس. کلیماتور به خروجی تیوب اشعه ایکس در محفظه تیوب متصل می شود.
• فیلم رادیوگرافی که با مواد فلورسانس پوشیده شده است.
• ژنراتور و کابل های ولتاژ بالا
• تخت رادیوگرافی

نحوه کار دستگاه رادلویوژی:

برای انجام تصویربرداری به وسیله دستگاه رادیولوژی، تکنسینی که این کار را انجام می دهد بیمار را بسته به اندامی که قرار است تصویربرداری از آن انجام شود، در وضعیت مناسب قرار می دهد. سپس صفحه فلزی را که مخصوص قرار گرفتن فیلم رادیولوژی است، زیر یا کنار اندام مورد نظر می گذارد. در بیشتر دستگاه های رادیولوژی از پرتو ایکس استفاده می شود. منبع اشعه ایکس در دستگاه های رادیولوژی روی دسته فلزی خاصی قرار می گیرد. در مرحله بعدی تکنسین منبع اشعه ایکس را در حالتی قرار می دهد که قسمتی از بدن بیمار که نیاز به تصویربرداری دارد بین منبع اشعه ایکس و صفحه فلزی مخصوص قرار گیرد. برای تابش پرتو ایکس به بدن بیمار، تکنسین از اتاق خارج می شود. در واقع انجام تصویربرداری و کنترل ظهور تصاویر به عهده تکنسین رادیولوژی است.

در دستگاه رادیولوژی، اشعه ایکس، در فضای کوچکی از دستگاه، در یک لوله که خود توسط محفظه ای از جنس سرب پوشانده شده است، تولید می شود. پوشاندن لوله به وسیله سرب به این دلیل انجام می شود که از خروج پرتو جلوگیری کند. پرتوی ایجاد شده از طریق شکاف کوچکی از لوله خارج می شود و به بدن بیمار می رسد. در واقع بیمار پرتوی ایکس را به سمت گیرنده هدایت می کند. در بین پرتوهای تابیده شده به بدن بیمار، تعدادی از پرتوها توسط قسمتی از بدن که به وسیله کلیماتور مشخص شده، جذب می شوند و بخش دیگری از بدن فرد عبور خواهند کرد. پرتوهای جذب نشده با برخورد با فیلم رادیولوژی باعث ایجاد واکنش شیمیایی در نقاطی از آن می شوند و روی فیلم نواحی سیاه رنگی را ایجاد می کنند. قسمت هایی از بدن که تراکم بیشتری دارند، پرتو بیشتری جذب می کنند. پرتوهای جذب شده توسط بافت های متراکم مثل استخوان، نواحی سفید رنگی را روی فیلم رادیولوژی ترسیم می کنند. در بسیاری از مواقع تصویربرداری از یک اندام از دو یا چند جهت مختلف انجام می شود.

انواع رادیولوژی:

رادیولوژی به گروه های زیر تقسیم می شود:

1. رادیولوژی تشخیصی:

این روش برای تصویربرداری از قسمت های مختلف بدن با استفاده از پرتوهای ایکس یا سایر پرتوها استفاده می شود. زیر مجموعه های آن عبارتند از ماموگرافی، سونوگرافی، MRI، فلوروسکوپی و … که برای عکسبرداری از قفسه سینه، نواحی شکمی و سیستم اسکلتی-عضلانی و سایر نواحی استفاده می شوند.

2. رادیولوژی مداخله ای:

این روش برای درمان بیماری های غیر سرطانی استفاده می شود.

3. رادیولوژی درمانی:

ین نوع دستگاه رادیولوژی برای درمان بیماری های سرطانی مورد استفاده قرار می گیرد که به آن رادیوتراپی نیز گفته می شود.

4. رادیولوژی هسته ای:

در این روش از مواد پرتوزا برای عکسبرداری استفاده می شود. در واقع تزریق این داروها به بدن بیمار با هدف تشخیص دقیق تر انجام می شود.

استفاده از دستگاه رادیولوژی:

در دستگاه رادیولوژی تشخیصی از پرتوهای ایکس استفاده می شود. این پرتوها برای بدن خطرناک هستند و باید تنها دوز کمی از آن ها وارد بدن شود. در استفاده از اشعه ایکس باید حداقل دوز کافی در کمترین زمان ممکن استفاده شود تا تصویری با کیفیت مناسب ایجاد گردد. از انواع رادیولوژی تشخیصی می توان به سی تی اسکن اشاره کرد که تصاویر مقطعی از بدن ارائه می دهد، یا رادیولوژی دیجیتال که برای آنژیوگرافی استفاده می شود. اشعه ایکس می تواند از تمامی مواد گاز، مایع و جامد عبور کند اما از سرب عبور نمی نماید. زیرا سرب عدد اتمی بالایی دارد. به همین دلیل دیوار اتاق های رادیولوژی از سرب ساخته می شود تا حفاظت بیشتری ایجاد کند. شخصی که تصویربرداری را انجام می دهد باید تجربه و تخصص کافی داشته باشد تا از دوز مجاز اشعه استفاده نماید. در غیر این صورت ممکن است به سلول های بدن آسیب وارد شده و سلول سرطانی تولید شود.

دستگاه رادیولوژی دارای مدل های ثابت و قابل حمل است که مدل پرتابل آن در بخش های مختلف بیمارستان مانند اتاق عمل استفاده می شود. رادیولوژی از قسمت های زیر تشکیل شده است:

• منبع اشعه ایکس: این منبع، اشعه ایکس تولید می کند. عملکرد آن به این صورت است که جریان الکتریکی با سرعت زیاد به هدف می خورد و پس از از دست دادن شتاب خود و تبدیل شدن به انرژی، اشعه ایکس تولید می کند. منبع اشعه ایکس دارای اجزای مختلف مانند قطب منفی (کاتد)، قطب مثبت (آند)، تیوب شیشه ای، تنگستن، منبع تغذیه و دریچه است.
• آشکارساز: در این قسمت، اشعه ایکس تولید شده به آشکارساز برخورد می کند و تصویر تولید می شود. آشکارساز به صورت فیلم، پنل مسطح، صفحات فسفری یا دیتکتور است. با پیشرفت تکنولوژی، تصاویر تولید شده در این بخش به صورت دیجیتال نمایش داده می شوند.

مزایای استفاده از دستگاه رادیولوژی:

یکی از مهم ترین مزیت های استفاده از دستگاه رادیولوژی، سرعت بخشیدن به روند تشخیص بیماری است. در اکثر مواقع نتیجه تصویربرداری همان لحظه آماده می شود و در کنار بررسی تاریخچه بیمار و انجام معاینات لازم به پزشک کمک می کند تا بهترین درمان را انجام دهد. تصویربرداری به وسیله دستگاه رادیولوژی نیاز به آماده سازی از پیش نداشته و انجام آن برای بیمار بدون درد است. موارد ذکر شده، این دستگاه را به یک انتخاب خوب در مدیریت شرایط مختلف پزشکی تبدیل می کند.

معایب دستگاه رادیولوژی:

در کنار تمام فواید این دستگاه، باید در نظر گرفت که در بسیاری از دستگاه های رادیولوژی از اشعه ایکس برای تصویربرداری استفاده می شود. در صورتی که بدن به صورت طولانی مدت و به دفعات زیاد در برابر اشعه ایکس قرار بگیرد برای سلامتی فرد مضر خواهد بود. پرتوهای ایکس با جدا کردن الکترون از اتم ها می توانند به DNA سلول های بدن آسیب وارد کنند. این موضوع باعث می شود ریسک ابتلا به سرطان در افرادی که به صورت طولانی مدت در معرض تابش این اشعه قرار می گیرند، بالا برود. اما از آن جایی که زمان استفاده از این اشعه برای بیماران بسیار اندک است، پذیرش این ریسک در مقابل فوایدی که استفاده از دستگاه رادیولوژی دارد، منطقی جلوه می کند.

خرید دستگاه رادیولوژی در بازار تجهیزات پزشکی ایران:

انواع مختلف دستگاه رادیولوژی در بازار تجهیزات پزشکی ایران وجود دارد. هنگام خرید این وسیله باید دقت شود که دستگاه ایمنی کافی داشته باشد و تصاویر مناسب با کیفیت بالا ارائه دهد. شرکت تجهیز سلامت نیکان شما را در خرید انواع دستگاه رادیولوژی یاری می دهد.