دستگاه ماموگرافی چیست؟

طبق آمار جهانی سرطان سینه رتبه دوم را در میان شیوع سرطان ها دارد و دستگاه ماموگرافی با تشخیص زود هنگام این بیماری می تواند کمک شایانی به درمان بیماران نماید. هم چنین این روش در شناسایی و تشخیص بیماری های سینه که نشانه هایی مانند درد، توده و یا تغییرات غیر عادی در نوک سینه دارند استفاده می شود.

کاربردهای دستگاه ماموگرافی:

علاوه بر معاینات روتین سینه، دلایل دیگری هم برای استفاده از ماموگرافی وجود دارد:

• پیگیری سرطان سینه درمان شده.
• پیگیری درمان در افرادی که رادیوتراپی شده اند.
• بررسی وضعیت سینه سالم در فردی که یک سینه به دلیل سرطان برداشته شده است.
• بررسی وضعیت در افرادی که بافت سینه آن ها کوچک است.
• غربالگری و بیماریابی در بین زنان بالای ۴۰ سال.

اجزای دستگاه ماموگرافی:

 دستگاه ماموگرافی به صورت کلی از ۴ قسمت تشکیل شده که عبارت است از:

• تیوب اشعه ایکس
• کمپرسور
• دوربین و سیستم گیرنده تصویر
• صفحه کنترل عوامل تابش.

دستگاه ماموگرافی از دو صفحه تشکیل شده است که هر سینه بر روی یک صفحه پرتو ایکس قرار می گیرد. دُز تابشی در این دستگاه پایین است بنابراین نیاز است تا سطح سینه کاملا صاف شده و ضخامت آن کاهش یابد تا تصویر مناسبی به دست آید و امکان مشاهده تمام توده ها وجود داشته باشد. این کار توسط صفحه دیگر ماموگرافی به نام کمپرسور انجام می گردد که می تواند باعث ایجاد درد خفیفی شود. این درد طبیعی است و برای مدت کوتاهی است. هم چنین برای افزایش دقت تصویربرداری گاهی از بیمار خواسته  می شود نفس خود را برای چند لحظه حبس کند.

رایج ترین روش ماموگرافی به صورت ایستاده انجام می شود و تصاویر به صورت از بالا به پایین و جانبی خواهند بود. در طول ماموگرافی ممکن است تکنسین از فرد بخواهد وضعیت خود را تغییر دهد. در حین ماموگرافی سینه به تدریج در دستگاه فشرده می شود. فشرده سازی با چند هدف انجام می گردد:

• با این کار تمام بافت سینه تا حد امکان بررسی می شود.
• حجم سینه کمتر شده و به طبع نیاز به استفاده از اشعه ایکس نیز کمتر می شود.
• پراکندگی اشعه ایکس کاهش یافته و به وضوح تصاویر افزوده می شود.
• با پهن تر شدن بافت سینه، موارد کوچک هم با راحتی بیشتری بررسی می شود.
• با فشرده سازی بافت سینه، حرکت سینه کمتر شده و دقت تصویربرداری بالاتر می رود.

حوزه های فعالیت ماموگرافی:

ماموگرافی در دو حوزه کلی فعالیت می کند:

1. غربالگری: در این بخش با گرفتن چند عکس محدود از نماهای سی سی(CC: Craniocaudal) و ام ال او(MLO: Mediolateral Oblique) پستان، وجود یا عدم وجود توده های خاص بررسی می شود. این نوع ماموگرافی می تواند هم به صورت ایستاده و هم نشسته یا خوابیده انجام شود اما استفاده از آن به صورت ایستاده که قابل تنظیم برای ارتفاع های مختلف می باشد، رایج تر است. در ماموگرافی غربالگری بیمار هیچ علائم یا نشانه خاصی ندارد.
2. تشخیصی: هنگامی که بیمار با علائم خاص نظیر لمس توده، ترشح خون یا درد در ناحیه سینه مراجعه کند، نیاز به انجام ماموگرافی های دقیق تر است که به آن ماموگرافی تشخیصی می گویند. در این حالت نیاز به عکس برداری از نماهای مختلف می باشد. بنابراین دُز تابشی اشعه ایکس نیز افزایش می یابد. معمولا این نوع ماموگرافی با انجام سونوگرافی و نمونه برداری های مختلف همراه است تا بتوان تشخیص دقیق تری برای بیماری داد. این نمونه برداری ها به روش های مختلفی انجام می شود از جمله:

نمونه برداری آسپیراسیون با سوزن ریز(Fine Needle Aspiration) که وارد بافت شده و نمونه کوچکی برداشته می شود. نمونه برداری با سوزن بزرگ تر معمولا در زمان هایی که مشکوک به توده سرطانی هستند استفاده می شود. نمونه برداری جراحی نیز به صورت تهاجمی است و کاربرد کمی دارد. در بعضی از موارد برای تشخیص دقیق تر نیاز است تا پزشک از غدد لنفاوی اطراف نیز نمونه برداری کند در این حالت از بیوپسی های لنفاوی استفاده می شود.

نحوه انجام ماموگرافی:

ماموگرافی ها به سه صورت انجام می گیرند:

• ماموگرافی دیجیتال: این مامو گرافی با استفاده از دوربین های دیجیتال می توانند تصاویر با کیفیت مناسبی تولید کنند. در گذشته برای چاپ تصاویر از دستگاه های تبدیل آنالوگ به دیجیتال CR استفاده می شد به این صورت که کاست های تصویربرداری داخل این دستگاه ها قرار می گرفت و تبدیل به داده های دیجیتال می شد. اما امروزه با ساخت دستگاه های DR تصاویر به صورت مستقیم به دیجیتال تبدیل می شوند. این کار سرعت مشاهده تصاویر را به طور چشم گیری افزایش داده، کیفیت تصاویر را به مراتب بهبود بخشیده و در طولانی مدت نیز می تواند در هزینه صرفه جویی نماید.

• سیستم های تشخیص کامپیوتری(CAD): در این سیستم ها با استفاده از الگوریتم های خاص بخش های غیرطبیعی بافت مثل توده ها را برجسته می کنند. این کار به پزشک برای تشخیص بهتر کمک می کند.

• ماموگرافی سه بعدی یا توموسنتزیس(Tomosynthesis): در این روش که از مدرن ترین روش های ماموگرافی است با تصویربرداری از زوایای مختلف پستان، تصویری سه بعدی حاصل می شود. در این محصول که همانند تصاویر CT SCAN از ترکیب تصاویر برش های نازک بافت و ادغام آن ها با هم ایجاد می شود، دُز تابشی بیشتری نسبت به سونوگرافی استاندارد به بیمار اعمال می شود اما تایید سازمان غذا و داروی آمریکا(FDA) را دارد. استفاده از این روش توانسته است نرخ تشخیصی سرطان سینه را به طور چشم گیری افزایش دهد و حتی قادر به مشاهده تومور های کوچک نیز هست. این روش نیاز به نمونه برداری های اضافی را حذف کرده و دقت و کیفیت تصاویر را افزایش داده است.

مزایای استفاده از دستگاه ماموگرافی:

• استفاده از ماموگرافی بی خطر است و عوارض جانبی ندارد.
• غربالگری احتمال مرگ به دلیل ابتلا به سرطان را کاهش می دهد. با استفاده از ماموگرافی می توان انواع سرطان را تشخیص داد. طبق آمارهای منتشر شده، استفاده به موقع از ماموگرافی تا ۳۳ درصد از وقوع مرگ به دلیل سرطان سینه جلوگیری می کند.
• غربالگری ماموگرافی این توانایی را دارد که تومورهای کوچک را تشخیص دهد. تشخیص به موقع و ابتدایی سرطان یکی از مهم ترین اقدامات در درمان این بیماری است.
• به وسیله غربالگری ماموگرافی بافت های غیر طبیعی مجاری شیر در سینه تشخیص داده می شود.
• پس از پایان ماموگرافی اشعه ایکس در بدن باقی نمی ماند.

محدودیت های ماموگرافی:

در کنار تمامی مزایا و ویژگی هایی که ماموگرافی دارد، مواردی هم وجود دارد که باید آن ها را در نظر گرفت. ماموگرافی نقش مهمی در تشخیص سرطان دارد اما ممکن است همه سرطان های سینه توسط این روش و این دستگاه قابل تشخیص نباشد. یکی دیگر از این محدودیت های این روش این است که با استناد به نتایج حاصل از ماموگرافی نمی توان در مورد خوش خیم یا بدخیم بودن سرطان تصمیم گرفت و ممکن است آزمایش های دیگری لازم باشد. پروتز سینه یکی از مواردی است که ممکن است نتیجه گیری دقیق حاصل از ماموگرافی را با مشکل مواجه کند. ایمپلنت های سیلیکونی روی اشعه ایکس شفاف نیستند و می توانند روی وضوح بافت های اطراف تاثیر بگذارند.

سونوگرافی در کنار ماموگرافی:

بافت های طبیعی در هر خانم می تواند با دیگری متفاوت باشد و تراکم بیشتر یا کمتری داشته باشد. در مواردی که تراکم بافت زیاد است امکان بروز خطا بیشتر می شود و تشخیص سخت خواهد بود. در این موارد از سونوگرافی در کنار ماموگرافی استفاده می شود. در حالت کلی ماموگرافی به تنهایی قادر به تشخیص سرطانی بودن یا نبودن بافت نیست و برای انجام بررسی های دقیق تر به سونوگرافی و یا ماموگرافی های بیشتر نیاز است. اما این دستگاه می تواند برای تشخیص توده های مشکوک کمک فراوانی کند و چندین سال قبل از رویت و لمس توده آن را نمایش دهد.

پزشکان به بانوان بالای ۴۰ سال توصیه می کنند که حداقل هر دو سال یک بار تست ماموگرافی را انجام دهند. هم چنین اگر زمینه بیماری های پستان در نزدیکان آن ها وجود دارد، در سنین پایین تر این روند غربالگری را شروع کنند. هنگام انجام ماموگرافی نباید از عطر، کرم و پماد  در اطراف بافت استفاده کرد زیرا این مواد اشعه های X را منحرف کرده و ممکن است به شکل رسوبات کلسیمی مشاهده شده و باعث تشخیص اشتباه شوند.

با توجه به این که دستگاه ماموگرافی دُز تابشی پایینی دارد آسیب خاصی به بیمار وارد نمی کند و هم چنین بعد از انجام آزمایش اشعه ای در بدن بیمار باقی نمی ماند. ماموگرافی قابلیت تشخیص توده های کوچک را نیز دارد و می تواند در زمینه تشخیص زود هنگام بسیار کارآمد باشد. هم چنین در کاربردهای دیگر می توان از ماموگرافی برای تشخیص پارگی در پروتز های سینه استفاده کرد. البته لازم به ذکر است که با وجود این که این روش از بهترین روش ها برای تشخیص سرطان سینه است ولی قادر به تشخیص همه انواع سرطان نیست و یا ممکن است در مواردی دچار خطا شده و توده های طبیعی بدن را به صورت بافت سرطانی نمایش دهد.

خرید دستگاه ماموگرافی در بازار تجهیزات پزشکی ایران

در بازار تجهیزات پزشکی ایران این محصول توسط شرکت های مختلفی ارائه می شود که از میان آن ها می توان به  به شرکت هایی نظیر توشیبا ژاپن(Toshiba)، جنرال الکتریک آمریکا(GE)، هولوژیک آمریکا(Hologic)، زیمنس(Siemens)، سوفی(Sofi) و… اشاره کرد که در این میان شرکت سوفی طرفداران بیشتری به خود اختصاص داده است. شرکت تجهیز سلامت نیکان با کمک تیم کارشناسان حرفه ای خود شما را برای خرید مناسب ترین تجهیزات تصویربرداری یاری می نماید.