هورمون آدرنالین و کاربرد آن در بدن

آدرنالین خون چیست؟

 

هورمون آدرنالین یا اپی نفرین Epinephrine از غدد فوق کلیوی ترشح می شود و ترشح آن زمانی انجام می شود که بدن دچار استرس یا ترس شده باشد. در واقع ترشح این هورمون از طریق فعال شدن اعصاب متصل به غدد فوق کلیوی و هنگام مبارزه یا فرار انجام می شود. در صورتی که آدرنالین ترشح نشود می تواند نشان دهنده بیماری غدد درون ریز باشد. هم چنین اگر بیش از حد ترشح شود برای سلامت بدن مضر است. روند ترشح آن در عرض ۲ تا ۳ دقیقه پس از رو به رو شدن با موقعیت استرس زا رخ می دهد و با پایان استرس، تکانه های عصبی به غدد فوق کلیوی کاهش پیدا می کند و ترشح متوقف می شود. در این مقاله به بررسی عملکرد و هم چنین مشکلات ناشی از افزایش ترشح اپی نفرین یا آدرنالین می پردازیم.

 

 

عملکرد آدرنالین در بدن:

 

در شرایطی که استرس یا ترس زیاد وجود داشته باشد، بدن بری آن که برای فرار یا مبارزه آماده شود آدرنالین ترشح می کند. با ترشح آن، مجاری تنفسی بازتر می شود تا اکسیژن بیشتری دریافت شده و عضلات و ماهیچه های بدن برای حرکت و فرار آماده شوند. در مواردی هم ممکن است عروق خونی دچار انقباض شوند تا خون بیشتری به ریه ها، قلب و عضلات برسد. در واقع رگ های خونی کوچک منقبض شده و رگ های خونی ماهیچه ها و قلب گشادتر می شوند تا خون بیشتری دریافت کنند. پس از ترشح این هورمون، اثر آن حتی تا یک ساعت بعد نیز بر روی بدن باقی می ماند و واکنش بدن برای احساس درد کاهش پیدا می کند.

 

افزایش آدرنالین چه علائمی در بدن دارد؟

 

واکنش طبیعی بدن در شرایط استرس زا ترشح این هورمون است که موجب می شود به فرد، این توانایی داده شود که می تواند با سختی یا استرس و ترس مقابله کند. در واقع با ترشح اپی نفرین، از اندام های بدن محافظت می شود. هم چنین تمرکز فرد بالا رفته و همان طور که قبل تر ذکر شد، برای مدت کوتاهی درد کمتری را احساس می کند. سایر علائم ترشح آن عبارتند از:

• تعریق زیاد
• ضربان قلب سریع
• گشاد شدن مردمک چشم
• فشار خون بالا.

 

 

افزایش غیر طبیعی آدرنالین در بدن چه عوارضی دارد؟

 

افزایش بیش از حد آدرنالین در بدن می تواند موجب اختلال در سلامت روح و جسم شود و به خصوص خطراتی را برای قلب ایجاد کند. البته اندازه گیری دقیق آدرنالین خون به آسانی امکان پذیر نیست اما می توان گفت با ترشح بیش از حد آن عوارض زیر ایجاد می شود:

• بیماری های قلبی و عروقی
• افزایش وزن
• مشکلات گوارشی
• فشار خون بالا
• سردرد
• اختلال متابولیسم
• اختلال خواب
• اختلال تمرکز
• ضعیف شدن حافظه
• دو بینی
• سرگیجه
• افسردگی
• اضطراب.

درمان اختلالات آدرنالین چگونه انجام می شود؟

 

در صورتی که فرد علائم ذکر شده در مورد افزایش ترشح آدرنالین را به صورت طولانی مدت داشته باشد به طوری که مدام دچار استرس باشد و خواب وی نیز مختل شده باشد لازم است با پزشک متخصص غدد یا روانپزشک مشورت نماید. برخی راهکارهای ساده ممکن است این اختلال را از بین ببرند و نیاز به مداخله پزشکی وجود نداشته باشد. این راهکارها عبارتند از:

• انجام تمرینات تنفسی و تنفس عمیق
• پیاده روی در طبیعت
• گوش دادن به موسیقی آرامش بخش
• مدیتیشن
• ورزش منظم
• دور شدن از عوامل استرس زا
• داشتن رژیم غذایی سالم شامل میوه ها و سبزیجات و پروتئین کافی.

 

در صورتی که راهکارهای فوق موثر واقع نشوند و هیجان و استرس فرد بیش از حد معمول باشد از روش های درمانی مختلفی کمک گرفته می شود:

درمان رفتاری- شناختی:

 

روش CBT برای درمان اختلالات اضطرابی به کار می رود و به شناسایی موقعیت های استرس زا، افکار و افراد محرک می پردازد و سپس فرد به کمک روانپزشک یاد می گیرد که چگونه با این عوامل مقابله کند.

 

مصرف دارو برای درمان اختلال آدرنالین:

 

• داروهای مسدود کننده بتا: با مصرف این دارو از تماس آدرنالین با گیرنده های بتای قلب جلوگیری می شود و به کاهش استرس کمک می کند. پس از مصرف این داروها تپش قلب فرد از بین می شود و فشار خون نیز کاهش پیدا می کند و احساس هیجان شدید از بین می رود. البته توصیه می شود این داروها به صورت کوتاه مدت و فقط در شرایط استرس زا مصرف شوند و اثر آن ها پس از ۱۲ تا ۲۴ ساعت از بین می رود. این داروها شامل پروپرانولول، متوپرولول و آتنولول می باشد.
• بنزودیازپین ها: این داروها نیز به صورت کوتاه مدت مصرف می شوند و تاثیر آن ها بسیار سریع است. عملکرد آن ها به این صورت است که بر روی انتقال دهنده های عصبی موثر هستند و ماهیچه های بدن را شل می کنند. از این داروها در اختلال هراس، اختلال اضطراب عمومی و اختلال اضطراب اجتماعی استفاده می شود. به خصوص در اوج اضطراب می توان از این داروها استفاده کرد. به طور مثال در صورتی که فرد دچار تنگی نفس یا سرگیجه شدید ناشی از استرس و وحشت شده باشد با مصرف این داروها، آدرنالین اضافی خون غیر فعال شده و علائم کاهش پیدا می کنند. از میان این داروها می توان به آلپرازولام، کلونازپام، لورازپام و دیازپام اشاره کرد.

 

 

آمپول آدرنالین چیست؟

 

در برخی مواقع که واکنش های آلرژیک شدید که کشنده هستند در بدن ایجاد می شوند از آمپول آدرنالین کمک گرفته می شود. این آمپول موجب کاهش تورم گلو، جلوگیری از افت شدید فشار خون و باز شدن مجاری تنفسی می شود. در افراد مبتلا به مشکلات تنفسی شدید مانند آسم که ممکن است خطر ایست قلبی را به همراه داشته باشد یا در اثر شوک آنافیلاکسی که واکنش حساسیتی شدید به مواد غذایی مختلف یا نیش زنبور است از این آمپول به صورت  استفاده می شود. میزان تزریق آن باید مطابق نظر پزشک باشد و کمتر یا بیشتر نشود. علاوه بر این می توان از دستگاه تزریق خودکار استفاده کرد که از قبل با دارو پر شده است و به صورت عضلانی یا زیر جلدی تزریق می شود. لازم به ذکر است که تزریق این آمپول واکنش های آلرژیک را برطرف می کند اما لازم است پس از آن به سرعت به پزشک مراجعه شود تا درمان تخصصی مورد نیاز انجام شود. در واقع این تزریق به بیمار فرصت می دهد که با کاهش علائم، بتواند به سرعت به مرکز درمانی مراجعه کند ی منتظر رسیدن اورژانس باشد.

 

چه زمانی آمپول اپی نفرین تزریق می شود؟

 

در واکنش های آلرژیک جدی که علائم زیر مشاهده می شود لازم است این آمپول تزریق شود:

• خس خس سینه
• بسته شدن مجاری تنفسی
• عطسه
• کهیر
• خارش
• گرفتگی صدا
• تورم
• قرمزی پوست
• نبض ضعیف
• ضربان قلب بالا
• اضطراب
• گیجی
• از دست دادن هوشیاری
• از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع.

 

تداخل دارویی با اپی نفرین:

 

افرادی که دچار دیابت، پرکاری تیروئید، فشار خون بالا، اختلال غده آدرنال، مشکلات پروستات، مشکلات کلیوی و پارکینسون هستند لازم است برای مصرف این دارو، پزشک را از وضعیت بدنی خود مطلع سازند. علاوه بر این مصرف آن در بارداری و شیردهی نیز باید با مشورت پزشک انجام شود. آمپول آدرنالین می تواند با داروهای زیر تداخل داشته باشد و عوارض خطرناکی ایجاد کند:

• بتابلاکرها
• مشتقات ارگوت
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضربان قلب
• داروهای مهار کننده MAO
• داروهای ادرار آور
• لووتیروکسین
• داروهای ضد دیابت
• داروهای حاوی آنتی هیستامین.

 

 

جمع بندی:

 

افزایش آدرنالین در کوتاه مدت اثری بر روی سلامتی ندارد اما با گذشت زمان و بالا ماندن سطح این هورمون در خون، مشکلات سلامتی مختلفی ایجاد می شوند. بنابراین در صورتی که احساس استرس دائمی دارید یا خواب شما مختل شده است یا سایر علائمی که در مقاله ذکر شد را تجربه می کنید لازم است به پزشک مراجعه نمایید. علاوه بر این، آدرنالین ممکن است به عنوان یک دارو برای درمان واکنش های حساسیتی شدید در بیماران مبتلا به آسم یا افرادی که نسبت به مواد غذایی مختلف حساسیت شدید دارند استفاده شود.