نبولایزر چیست و چه کاربردی دارد؟
ریه ها مهم ترین بخش دستگاه تنفسی هستند که از برونش ها(Bronchi)، برونشیول ها(Bronchiols) و آلوئول ها(Alveoli) تشکیل شده اند. در مواردی که فرد به بیماری های ریوی مانند برونشیت، التهاب ریه یا آسم شدید دچار شده باشد، پزشک استفاده از دستگاه نبولایزر را تجویز می کند. نبولایزر که نام دیگر آن ریز پاش است، برای رساندن داروهای قابل استنشاق به دستگاه تنفسی به کار می رود. به کمک نبولایزر، دارو به سرعت مستقیما به ریه ها رسیده و اثر می کند. هم چنین از تاثیر دارو بر سایر بافت های بدن – که در مصرف داروهای خوراکی یا تزریقی وجود دارد – جلوگیری می شود. استفاده از این دستگاه به تحقق موارد زیر کمک می کند:
- افزایش عملکرد ماهیچه های دستگاه تنفسی
- بهبود توانایی فرد در انجام فعالیت های عمومی
- جلوگیری از تجمع ترشحات و خلط های ریوی
- کاهش سرفه و عفونت سینه
- کاهش چسبندگی
- کم شدن درد
- رفع اسپاسم
- بهبود برگشت خون به سیستم تنفسی
- مرطوب شدن راه های تنفسی به خصوص در افرادی که در محیط های خشک دچار مشکل تنفسی می شوند
عملکرد دستگاه نبولایزر به این صورت است که با عبور هوای تحت فشار قرار گرفته که از لوله ی دستگاه و ایجاد یک فشار منفی، دارویی که به صورت مایع است تبخیر می شود و از طریق یک ماسک مخصوص به دستگاه تنفسی و ریه ی بیمار می رسد. عملکرد دستگاه با برق و باتری است و این مزیت را ایجاد می کند که بیمار در هر مکانی قادر به استفاده از دستگاه باشد. مزایای استفاده از نبولایزر نسبت به داروهای تزریقی و خوراکی عبارتست از:
- استفاده ی راحت تر برای افراد مسن که ممکن است قادر به استفاده از اسپری های دارویی نباشند
- کاربرد راحت برای نوزادان و کودکان، به خصوص کودکانی که از خوردن قرص و شربت خودداری می کنند
- استفاده ی سریع و آسان در حملات ریوی در منزل
- در حمله ی آسم استفاده از آن نسبت به اسپری آسان تر است زیرا نیاز به نفس عمیق وجود ندارد
- امکان مخلوط کردن چند دارو در مخزن آن و ارسال آن ها در یک زمان به بیمار وجود دارد. البته باید دقت کرد که در بعضی نبولایزرها مخزن دارو به طور خودکار چند دارو را با هم ترکیب می کند. در حالی که در بعضی مدل های دیگر باید هر دارو به طور جداگانه برای استنشاق در دستگاه قرار داده شود.
در استفاده از نبولایزر باید دقت کرد که ماسک دستگاه به خوبی روی صورت قرار بگیرد و تمام بینی و دهان را پوشش دهد. در غیر این صورت مقدار زیادی از داروی بخار شده هدر می رود. هم چنین دستگاه پس از هربار استفاده به خوبی تمیز شود تا از انتقال میکروب و عفونت جلوگیری شود. برای هر دستگاه دستور العمل های ضد عفونی ارائه شده که باید مطابق آن دستگاه استریل شود. در بیشتر موارد یک محلول ضد عفونی توسط پزشک ارائه می شود که لازم است قطعات دستگاه از هم جدا شده و به مدت حدود یک ساعت در این محلول قرار داده شوند. سپس در مجاورت هوا خشک می شوند و برای نوبت بعدی دارو قابل استفاده و ضدعفونی می باشند. برای تمیز کردن روزانه ی دستگاه می توان ماسک و مخرن را از لوله ی دستگاه جدا کرده و با آب و صابون شست. اما لوله ی دستگاه قابلیت تمیز کردن خیلی زیاد ندارد و باید مرتب جایگزین شود.
دراین مقاله می خوانید
انواع دستگاه نبولایزر:
نبولایزرها در ۳ مدل پنوماتیک، مش کپ و اولتراسونیک در بازار موجود می باشند:
- نبولایزر پنوماتیک یا جت نبولایزر(Jet Nebulizer): در این مدل دارو توسط هوای فشرده فعال می شود. برای آن که ذرات دارو بتوانند به برونش ها برسند باید تا اندازه ی ۵ تا ۱۰ میکرون کوچک شوند. در محل ورود هوا به دستگاه، یک فیلتر تعبیه شده است که از ورود ذرات آلودگی و گرد و غبار جلوگیری می کند. لازم است این فیلتر مرتب تمیز شود. هم چنین پمپ هوای دستگاه که با استفاده از برق شهری عمل می کند باید به صورت سالانه کنترل شود.
- نبولایزر با تکنولوژی مش کپ(Mesh Nebulizer): در این مدل نبولایزر ذرات دارو برای تاثیر بر برونشیول ها باید تا اندازه ی ۲ تا ۶ میکرون کوچک شوند. این ریز شدن ذرات توسط یک صفحه با سوراخ های میکروسکوپی انجام می شود. ذرات دارو به این صفحه پرتاب شده و با عبور از آن ریز می شوند. مزیت این گروه نبولایزرها کوچک بودن آن ها است که باعث انتقال راحت و استفاده از باتری نیز می شود. بهتر است از باتری آلکالاین برای راه اندازه دستگاه استفاده شود.
- نبولایزر اولتراسونیک(Ultrasonic Nebulizer): در این دستگاه، در صورتی که ذرات دارو تا حدود ۰/۵ تا ۲ میکرون کوچک شوند تاثیرگذار خواهند بود. این وسیله شامل اسیلاتور الکتریک، مبدل اولتراسوند یا کریستال پیزوالکتریک، فن برای خروجی هوت و محفظه ی کوپلینگ می باشد. در شروع کار دستگاه، یک ولتاژ الکتریکی با فرکانس بالا به کریستال پیزوالکتریک اعمال می شود. مبدل پیزوالکتریک این سیگنال را به نوسانات مکانیکی تبدیل می کند. این نوسانات امواج صوتی ای با فرکانس ۲- ۱ مگاهرتز را در محفظه ی کوپلینگ ایجاد می کنند. آب مقطر که در این محفظه قرار دارد، امواج صوتی را به داروی موجود در محفظه ی دارو منتقل می کند. امواج موجب شکل گیری حباب در مایع می شوند و سپس ذرات معلق مایع ایجاد شده و در هوا پراکنده می شوند. با فشار هوای ایجاد شده توسط فن، ذرات دارو به بیرون محفظه هدایت می شوند. هرچه فرکانس بالاتر باشد ذرات ریزتر می شوند.
کوچک شدن ذرات دارد بستگی به نوع دارو و محل اثر آن در ریه دارد. بنابراین بسته به دارویی که پزشک تجویز می کند و قسمتی از ریه که نیاز به دریافت دارو دارد، نوع نبولایزر مشخص می شود.
بازار تجهیزات پزشکی ایران:
انواع مختلف نبولایزر در بازار تجهیزات پزشکی ایران وجود دارند. هنگام خرید این وسیله باید دقت شود که داروی مورد نظر به چه منظور و برای رسیدن به کدام قسمت ریه تجویز می شود. از این طریق نوع نبولایزر مشخص می شود. شرکت تجهیز سلامت نیکان شما را در خرید انواع نبولایزر یاری می دهد.
