همه چیز درباره گرمازدگی

گرمازدگی:

 

با توجه به این که در گرم ترین روزهای سال هستیم آگاهی در مورد گرمازدگی، جلوگیری از آن و اقدام لازم برای برطرف کردن آن اهمیت زیادی دارد. گرمازدگی علائمی مانند تعریق شدید، بالا رفتن ضربان قلب و گرم شدن بیش از حد بدن دارد که ممکن است خفیف تا بسیار شدید باشد و می تواند خطرات زیادی داشته باشد. معمولاً در گرما زدگی شدید، گرفتگی عضلات و حالت تهوع نیز رخ می دهد. در صورتی که مدت طولانی در معرض دمای بالا بوده و فعالیت بدنی شدید نیز داشته باشیم و بدن مایعات کافی دریافت نکرده باشد احتمال گرما زدگی بالا می رود که در صورت عدم درمان و رسیدگی به آن، حتی ممکن است منجر به سکته قلبی شود. در این مقاله در رابطه با علائم گرما زدگی و نحوه درمان آن به شیوه های مختلف توضیح داده می شود.

 

 

علائم گرمازدگی:

 

گرمازدگی بسته به محیطی که فرد در آن قرار گرفته و هم چنین شرایط بدنی می تواند به صورت ناگهانی یا پس از چند ساعت ایجاد شود. در صورتی که فرد فعالیت بدنی زیاد داشته باشد و آب کافی مصرف نکند نشانه های شدیدی در وی دیده می شود که این نشانه ها عبارتند از:

• تعریق شدید
• ضعف
• سرگیجه و خستگی
• حالت تهوع و استفراغ
• نبض ضعیف و سریع
• فشار خون پایین به خصوص هنگام ایستادن
• سردرد
• گرفتگی عضلات
• حالت مور مور شدن و مرطوب شدن پوست.

 

 

علت گرمازدگی چیست؟

 

دمای داخلی بدن که دمای مرکزی نامیده می شود ترکیب دمای محیط و دمای بدن است. دمای بدن در شرایط نرمال ۳۷ درجه سانتی گراد در نظر گرفته می شود که برای حفظ این دما نیاز به دریافت و از دست دادن گرما وجود دارد. در صورتی که در این حالت تعادل، اختلال ایجاد شود و بدن نتواند دمای مرکزی خود را پایین بیاورد گرمازدگی اتفاق می افتد. با توجه به این که در هوای گرم، تعریق بدن رخ می دهد تا خنک شدن اتفاق افتد و دما به این شکل کاهش پیدا کند، به خصوص در هوای گرم و مرطوب اگر فعالیت فرد بالا باشد و تعریق بیشتری داشته باشد و در مقابل، مایعات کافی دریافت نکند، بدن قادر به خنک کردن خود نخواهد بود و گرما زدگی ایجاد می شود. در چنین شرایطی پوشیدن لباس زیاد که اجازه تعریق راحت تر را ندهد و مصرف نوشیدنی های الکلی که تنظیم دمای بدن را به هم می ریزد می تواند به ایجاد گرما زدگی کمک کند.

 

 

عوامل موثر در تشدید علائم گرما زدگی:

 

همان طور که گفتیم شرایط محیطی و شرایط بدنی فرد بر روی احتمال گرمازدگی تاثیر گذار است. عوامل بدنی زیر می تواند احتمال گرما زدگی را افزایش دهد:

 

• مصرف داروهای خاص: برخی داروهای خاص بر روی توانایی بدن در هیدراته ماندن و خنک نگه داشتن خود تاثیر می گذارند به طور مثال داروهایی که در درمان مشکلات قلبی و فشار خون بالا مورد استفاده می گیرد، مسکن ها و هم چنین داروهای کاهش دهنده علائم آلرژی و داروهای ضد روان پریشی این تاثیر را بر روی بدن دارند.
• چاقی و داشتن اضافه وزن بر توانایی بدن در تنظیم درجه حرارت تاثیر می گذارد و موجب حفظ گرمای بیشتر می شود در نتیجه در افرادی که اضافه وزن بالایی دارند احتمال گرما زدگی بیشتر است.
• سن بالا یا کم: در کودکان و نوزادان زیر ۴ سال و افراد بالای ۶۵ سال احتمال گرما زدگی بالا می رود زیرا بدن توانایی تنظیم درجه حرارت را در سنین خیلی بالا یا سنین پایین تر تا حد زیادی نخواهد داشت.
• تغییرات ناگهانی دمای محیط: در افرادی که به محیط های گرم عادت چندانی ندارند و معمولاً در مناطق دارای آب و هوای سرد زندگی می کند با رفتن به مکان هایی با آب و هوای گرم و تغییرات ناگهانی دما، احتمال گرما زدگی بالا می رود.

 

 

 

برای پیشگیری از گرمازدگی چه باید کرد؟

 

• بدن خود را هیدراته نگه دارید و مایعات فراوان مصرف کنید تا تعریق راحت تری داشته باشید و دمای بدن حفظ شود.
• هنگام مصرف داروهای خاص که می توانند بر روی حفظ دمای بدن و خنک نگه داشتن آن تاثیر داشته باشد آب بیشتری مصرف کرده و بیشتر مراقب باشید.
• لباس های سبک و گشاد بپوشید که عبور جریان هوا از آن ها راحت تر بوده و موجب خنک شدن بدن می شوند.
• آفتاب سوختگی می تواند بر توانایی بدن در خنک شدن تاثیر داشته باشد بنابراین در فصل گرما همواره مراقب آفتاب سوختگی باشید به طوری که از کرم ضدآفتاب با SPF حداقل ۱۵ به صورت مرتب استفاده کرده و هم چنین عینک آفتابی و کلاه لبه دار همراه داشته باشید.
• در هوای گرم و دمای بالا داخل اتومبیلی که پارک شده ننشینید. این نکته به خصوص لازم است در مورد کودکان به شدت رعایت شود زیرا دمای خودرویی که زیر آفتاب پارک شده است می تواند در عرض ۱۰ دقیقه بیش از ۲۷ درجه سانتی گراد افزایش پیدا کند.
• تا حد ممکن در ساعات گرم روز از منزل یا فضاهای بسته خارج نشوید و در صورتی که مجبور هستید در محیط بیرون قرار بگیرید حتماً از لباس خنک و مایعات فراوان استفاده کنید. علاوه بر این سعی کنید ورزش و فعالیت بدنی خود را در ساعت های خنک مانند صبح زود یا عصر انجام دهید.
• لازم است توجه داشته باشید که افرادی که به محیط های گرم و آب و هوای گرم عادت ندارند ممکن است چند هفته طول بکشد تا بدن آن ها با آب و هوای جدید سازگار شود بنابراین لازم است در این زمان مراقبت بیشتری از بدن در برابر گرما به عمل آید.

 

 

درمان گرمازدگی:

 

در صورتی که گرمازدگی در مراحل اولیه باشد و علائم ابتدایی آن تجربه شود می توان با استفاده از مراقبت های خانگی تا حد زیادی آن را درمان کرد. به این منظور بهتر است نکات زیر رعایت شوند:

• مهم ترین کار قرار گرفتن در یک مکان خنک و سایه دار است که از گرما و تابش نور خورشید به دور باشد. در این حالت به پشت بخوابید و پای خود را بالاتر از قلب قرار دهید.
• سپس لازم است آب و نوشیدنی های خنک نوشیده شود. نوشیدنی های ورزشی نیز بهترین انتخاب هستند. در چنین شرایطی نباید از نوشیدنی های الکلی استفاده شود زیرا موجب کمبود آب بدن می شود.
• استفاده از دوش آب سرد یا قرار گرفتن در وان آب سرد یا هم چنین کمپرس سرد بر روی پوست می تواند علائم گرما زدگی را کاهش دهد.
• پوشیدن لباس های سبک و گشاد و در آوردن لباس هایی که چسبان هستند و از جریان هوا برای بدن جلوگیری می کنند باید رعایت شود.

 

در چه شرایطی لازم است به پزشک مراجعه شود؟

 

در صورت داشتن علائم گرمازدگی و انجام راهکارهای خانگی برای بهبود آن، در صورتی که در عرض یک ساعت پس از این اقدامات، فرد احساس بهبودی نکند لازم است سریعاً با پزشک تماس گرفته شود زیرا در غیر این صورت می تواند خطرات بسیار برای سلامت فرد داشته باشد. به طور مثال علائمی مانند گیجی یا آشفتگی، استفراغ شدید و هم چنین از دست دادن هوشیاری نشان دهنده این است که لازم است فرد فوراً به پزشک مراجعه کند. علاوه بر این اگر دمای مرکزی بدن بالا رفته و به ۴۰ درجه برسد نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارد.

 

معمولاً پس از مراجعه به پزشک، دمای بدن با استفاده از یک ترمومتر اندازه گیری می شود. سپس از یخ و پتوهای خنک کننده برای فرد استفاده می شود به خصوص کیسه های یخ در قسمت های مختلف بدن مانند گردن، زیر بغل و کشاله ران قرار داده می شود تا درجه حرارت بدن پایین بیاید. علاوه بر این از داروهای مختلف برای کاهش لرز استفاده می شود مانند داروهای شل کننده عضلات مثل بنزودیازپین. در صورتی که فرد گرما زدگی شدید داشته باشد و چندین ساعت از علائم وی بگذرد ممکن است از آزمایش های زیر برای بررسی عملکرد اندام های بدن استفاده شود:

 

• عکسبرداری با اشعه ایکس و سایر تصویربرداری ها به منظور بررسی اندام های داخلی و احتمال آسیب به آن ها.
• آزمایش هایی به منظور بررسی عملکرد عضلات و بررسی آسیب جدی بافت عضلانی.
• آزمایش ادرار برای بررسی ترکیب ادرار و غلظت آن و هم چنین بررسی عملکرد کلیه.
• آزمایش خون برای بررسی سطوح مواد مختلف مانند سدیم و پتاسیم پایین و هم چنین محتوای گازهای موجود در سیستم تنفسی مانند اکسیژن.
• علاوه بر این ممکن است از دستگاه پالس اکسیمتر به منظور بررسی سطح اکسیژن خون فرد نیز کمک گرفته شود.