زخم بستر و درمان آن
دراین مقاله می خوانید
زخم بستر چیست؟
بیمارانی که به صورت طولانی مدت بستری هستند به دلیل اعمال فشار به نقاط مشخصی از بدن، دچار زخم هایی بر روی پوست می شوند که در صورت عدم درمان پیشرفت کرده و به صورت عمیق در می آیند. احتمال عفونت این زخم ها زیاد است و می تواند مشکلات متعددی را برای بیمار ایجاد کند. این مشکل بیشتر در افراد مسن یا اشخاصی که جراحی سنگین داشته و باید طولانی مدت استراحت مطلق داشته باشند ایجاد می شود. زخم بستر را آسیب فشاری یا زخم فشاری نیز می نامند. در صورتی که فرد به صورت طولانی مدت بنشیند زخم فشاری در نواحی باسن، دنبالچه، پاها، سر شانه، ستون فقرات و پشت بازوها ایجاد می شود. اما اگر بیمار در رختخواب در حالت استراحت مطلق به صورت خوابیده باشد زخم بستر در پاشنه، مچ پا، شانه ها، پشت سر، لگن، باسن، دنبالچه و آرنج ها ایجاد می شود.
چه افرادی بیشتر به زخم بستر دچار می شوند؟
این مشکل به طور کل در افرادی ایجاد می شود که در بستری طولانی مدت برای تغییر وضعیت بدن خود نیاز به کمک دارند. این افراد شامل موارد زیر می باشند:
- بیمارانی که توانایی حرکتی خود را به صورت کامل از دست داده اند و به طور مثال بر روی تخت یا ویلچر قرار دارند. این بیماران ممکن است حرکت محدود نیز داشته باشند.
- افرادی که دارای عضو مصنوعی هستند، در این افراد ممکن است اندام مصنوعی به درستی در جای خود قرار نگیرد و پوست را تحریک کرده و زخم ایجاد کند.
- در بعضی بیماران که حس بخشی از اندام های بدن از دست رفته، فشار وارد شده به پوست احساس نمی شود و زخم بستر ایجاد می گردد.
- در بیماران دچار سوء تغذیه که نیاز تغذیه ای بدن برطرف نشده زخم بستر ایجاد شده به کندی بهبود پیدا می کند.
- در سالمندان بالای ۷۰ سال که پوست آن ها به صورت طبیعی نازک می شود امکان ایجاد زخم بستر بیشتر است.
- علاوه بر موارد فوق، عواملی مانند BMI یا شاخص توده بدنی خیلی بالا یا پایین، دیابت کنترل نشده و گردش خون ضعیف نیز باعث زخم بستر می شود.
علت ایجاد زخم بستر:
در افراد مستعد زخم بستر، نیرو و فشار مداوم به بافت وارد شده و موجب فشردن و منحرف شدن رگ های خونی و بافت می شود که گردش خون را با مشکل روبرو می کند. بنابراین بافت از بین رفته و با ایجاد زخم، احتمال عفونت در آن بالا می رود. علاوه بر فشار، برش و رطوبت نیز می تواند باعث این زخم ها شود. زخم بستر در اثر برش زمانی ایجاد می شد که بدن بیمار روی تخت کشیده شود. رطوبت در اثر عرق و ادرار نیز با خیس نگه داشتن پوست، احتمال ایجاد زخم را افزایش می دهد.
زخم بستر چه علائمی دارد؟
- تغییر رنگ بافت به آبی یا بنفش و براق شدن پوست. البته در پوست های روشن رنگ قرمز یا صورتی نیز دیده می شود. باید دقت شود که در صورتی که عامل فشار برداشته شده و تغییر رنگ ۱۰ تا ۳۰ دقیقه ادامه داشته باشد و از بین نرود نشانه زخم بستر است.
- سفتی، گرم شدن یا حالت اسفنجی پوست.
- مشاهده زخم کم عمق روی پوست که به صورت باز و همراه با مایع و چرک است. این زخم به مرور به لایه های عمیق پوست وارد می شود.
- عفونت: بافت زخم سبز یا سیاه می شود و در اطراف لبه های زخم تغییر رنگ و درد احساس می شود. تب نیز عامل نشان دهنده عفونت است.
مراحل ایجاد زخم بستر:
- در مرحله اول، پوست سالم است اما رنگ آن قرمز شده و با فشار آوردن به پوست، رنگ آن سریع سفید نمی شود. در این حالت نرمی یا سفتی بیش از حد پوست، درد و سردتر یا گرم تر شدن اتفاق می افتد. در این مرحله در افرادی که پوست تیره تر دارند رنگ پوست به آبی یا بنفش تغییر می کند.
- در مرحله دوم، لایه رویی پوست که اپیدرم نام دارد از بین می رود و زخمی به شکل فرورفتگی صورتی یا قرمز ایجاد می شود. البته ممکن است تاول نیز دیده شود. در مرحله ۱ و ۲ اگر درمان آغاز شود، زخم بستر به سرعت بهبود پیدا می کند. درمان دارویی و تشک مواج ضد زخم بستر که در ادامه به آن اشاره می شود به بهبود این حالت کمک می کنند. در این مرحله پوست می تواند به سرعت خود را ترمیم کند. لازم به ذکر است که درمان در این زمان چند هفته به طول می انجامد.
- در مرحله سوم زخم عمیق شده و حالت باز پیدا می کند به طوری که به لایه چربی پوست گسترش می یابد. البته عضله و استخوان در این حالت دیده نمی شوند.
- مرحله چهارم شدیدترین حالت زخم بستر است که به استخوان می رسد و عفونت گسترده ای دارد. در صورتی که در این مرحله، درمان به سرعت انجام نشود حیات بیمار تهدید می شود. عوارضی که این مرحله ایجاد می کند شامل عفونت پوست، استخوان، قلب، مغز و نخاع و خون می باشد و به همین دلیل جان بیمار را به خطر می اندازد.
درمان زخم بستر:
رعایت موارد زیر به درمان زخم بستر کمک می کند:
- کاهش فشار وارده به بدن: با تغییر منظم وضعیت بدن بیمار می توان از اعمال فشار به نقاط مشخص جلوگیری کرد.
- تمیز کردن زخم: در صورتی که زخم در مراحل اولیه باشد با استفاده از آب و صابون باید به آرامی شسته شود. در صورتی که زخم باز است باید از محلول نمکی استفاده شده و پانسمان آن به صورت منظم تعویض شود.
- در زخم های باز وجود پانسمان بسیار مهم است زیرا می تواند از زخم محافظت کند و از آلودگی آن جلوگیری نماید. بنا بر تجویز پزشک از پانسمان های فوم، هیدروکلوئیدی، هیدروژل و آلژینات استفاده می شود. پانسمان هیدروژل بر پایه آب و پانسمان آلژینات ساخته شده از جلبک دریایی می باشد.
- استفاده از کرم های موضعی که ضد باکتری هستند و عفونت را از بین می برند یا با آن مقابله می کنند.
- برداشتن بافت مرده: این روش در درمان زخم بستر و مدیریت آن بسیار کارآمد است. با این روش، زخم مزمن به زخم کوتاه مدت تبدیل می شود. به این منظور از روش های مختلف استفاده می شود که شامل اولتراسوند(امواج صوتی)، لیزر، شست و شو با استفاده از مایعات تحت فشار، عمل جراحی و یا پمادهای آنزیمی می باشد. جراحی در شرایطی به کار می رود که زخم بستر در مرحله چهارم باشد.
- رفع بی اختیاری بیمار با استفاده از کرم های مانع شونده، پاک کننده ها و پد مخصوص بی اختیاری.
- استفاده از داروهای مناسب که توسط پزشک تجویز شده مانند آنتی بیوتیک که به بهبود عفونت پوست، خون و استخوان کمک می کند.
- رعایت رژیم غذایی و مصرف آب و مایعات و مواد مغذی که به بهبود سریع تر زخم کمک می کنند.
- استفاده از تخت و تشک مناسب. در ادامه متن به انواع تشک مواج که به درمان زخم بستر کمک می کنند اشاره می شود.
تشک مواج چیست؟
استفاده از تشک مواج یکی از موثرترین روش ها در پیشگیری از زخم بستر یا کمک به درمان آن است و در منزل، مراکز درمانی و خانه سالمندان استفاده می شود. با استفاده از این تشک، جریان خون در نقاط مختلف بدن به خصوص نقاط مستعد زخم بستر بیشتر می شود و از زخم جلوگیری می کند. علاوه بر این در مواردی که زخم فشاری ایجاد شده، این افزایش گردش خون به بهبود بیمار کمک می کند. در تشک مواج، محافظ هایی به نام لنت وجود دارد که از PVC یا پلی وینیل کلراید ساخته شده اند. هم چنین یک پمپ بدون صدا با عملکرد مداوم دارد که موجب گردش هوا در تشک شده و باعث می شود فشار وارد شده به بدن بیمار پخش شود.
تشک مواج باید انعطاف پذیر باشد و ابعاد استانداردی داشته باشد به طوری که روی تخت بیمار به خوبی قرار بگیرد. علاوه بر این باید ضد اشتعال باشد، به آسانی تمیز شود و نرمی آن متعادل باشد.
انواع تشک مواج:
-
تشک مواج تخم مرغی:
این مدل ساده یا زنبوری نیز نامیده می شود. پستی و بلندی های این تشک آن را شبیه به شانه تخم مرغ یا لانه زنبور می سازد. در شرایطی که بیمار به مدت کمتر از ۱ سال بستری باشد و وزن کمتر از ۱۲۰ کیلوگرم نیز داشته باشد از این تشک مواج استفاده می شود. علاوه بر این تشک تخم مرغی مناسب بیمارانی است که زخم بستر آن ها در مراحل اولیه قرار دارد. این تشک ضد آب است و از عرق کردن بیمار جلوگیری می کند.
-
تشک مواج سلولی:
این تشک دارای سلول های استوانه ای شکل است که در کنار هم قرار دارند. این مدل نیز مانند تخم مرغی ضد آب است و از تعریق جلوگیری می کند. هم چنین ضخامت بیشتری دارد. در شرایطی که بیمار وزن بالای ۱۲۰ کیلوگرم دارد و باید بیشتر از ۱ سال بستری باشد بهتر است از این تشک استفاده شود. در زخم بستر حاد و پیشرفته تر نیز از این تشک مواج استفاده می شود.
نحوه استفاده از تشک مواج ضد زخم بستر:
- تشک ضد زخم بستر روی تخت بیمار قرار می گیرد و در صورتی که قسمتی از آن اضافه باشد می توان از آن به عنوان بالش استفاده کرد یا به صورت تا شده زیر تشک قرار گیرد.
- پمپ تشک در نزدیکی آن قرار داده شده و شلنگ آن به تشک متصل می شود. شلنگ باید به درستی به تشک وصل شود.
- پمپ به برق ۲۲۰ ولت شهری وصل می شود و سپس با فشردن دکمه On، دستگاه روشن می شود.
- ابتدا فشار روی بیشترین حد تنظیم می شود تا تشک به تدریج از هوا پر شود. مدت زمان پر شدن آن حدود ۱۰ دقیقه است.
- پس از این زمان، یک سلول پر شده و سلول های دیگر تخلیه می شوند. در این حالت باید فشار پمپ را بر روی میزان مورد نظر قرار داد.
- بهتر است پس از ۴۸ ساعت استفاده مداوم از تشک زخم بستر، ۱ ساعت به آن استراحت داده شود.
خرید انواع تشک مواج در بازار تجهیزات پزشکی ایران:
انواع تشک مواج از مهم ترین تجهیزات هتلینگ هستند که در مراکز درمانی و منزل و هم چنین برای افراد مسن در خانه سالمندان استفاده می شوند. با توجه به حیاتی بودن درمان زخم بستر و جلوگیری از عفونت، استفاده از این تشک اهمیت زیادی دارد و لازم است هنگام خرید آن دقت شود که از مدل مناسب تخم مرغی یا سلولی باشد. بسته به وزن بیمار، مدت زمان بستری بودن و شدت زخم بستر، مدل تشک انتخاب می شود. تشک مواج باید مقاوم و ضد آب باشد و فشار را به خوبی به قسمت های مختلف بدن بیمار وارد نماید. شرکت تجهیز سلامت نیکان شما را در خرید مناسب ترین تشک مواج یاری می کند.
