انواع اسکوپ های دستگاه آندوسکوپی

دستگاه آندوسکوپی چیست؟

 

آندوسکوپی Endoscopy یکی از روش های متداول برای مشاهده بخش های مختلف بدن است که هم کاربرد تشخیصی داشته و هم در مواردی به منظور درمان بیماری همانند یک عمل جراحی محدود مورد استفاده قرار می گیرد. آندوسکوپ از ترکیب دو کلمه Endo به معنی درون و Scope به معنی دیدن تشکیل شده است و همان طور که از معنی این کلمه پیدا است برای دیدن درون بدن مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری از روش های تصویربرداری مختلف مانند MRI یا سونوگرافی در مقایسه با آندوسکوپی دارای محدودیت هایی هستند و تصاویر واضحی از درون بدن ارائه نمی دهند. علاوه بر این آندوسکوپی تنها روش تصویربرداری است که در آن می توان اقدامات درمانی نیز انجام داد و به کمک این روش نیازی به باز کردن کامل بافت بدن و جراحی باز وجود ندارد. بنابراین خطر و عوارض آن نسبت به عمل جراحی بسیار کمتر است. در این روش یک لوله مخصوص وارد بدن می شود که این لوله دارای دوربین و منبع نوری است که از طریق آن، ساختار بافت بدن به خوبی دیده شده و بر روی یک مانیتور نمایش داده می شود. در این مقاله به طور کل آندوسکوپی و انواع اسکوپ های آندوسکوپی را مورد بررسی قرار می دهیم و به کاربردها و انواع این دستگاه نیز می پردازیم.

 

 

 

مزایای آندوسکوپی:

 

در انجام آندوسکوپی، علت بسیاری از مشکلات بیمار مانند استفراغ، مشکل در بلع، یبوست مزمن و دردهای مختلف به خصوص گوارشی به سرعت تشخیص داده می شود. از آن جایی که این روش کم تهاجم است آسیب بسیار کمی به بدن وارد می شود. هم چنین مدت زمان بیهوشی در آندوسکوپی بسیار کوتاه است و عوارض کمتری نسبت به جراحی دارد. در وقت نیز صرفه جویی می شود و امکان نمونه برداری از بافت برای بررسی های بعدی وجود خواهد داشت. علاوه بر این، پزشک یا جراح می توانند مستقیما بافت را مورد بررسی قرار دهند.

 

 

کاربردهای آندوسکوپی:

 

در مشکلات و بیماری های مختلف از انواع اسکوپ های آندوسکوپی استفاده می شود که چند نمونه از این کاربردها عبارتند از:

 

تشخیص بیماری ها با آندوسکوپی:

 

• بیماری های مختلف مانند انواع سرطان دستگاه گوارش یا بیماری هایی مانند زخم معده، کولیت اولسراتیو Ulcerative Colitisیا بیماری التهابی روده، بیماری کرون و رفلاکس معده با استفاده از این دستگاه تشخیص داده می شوند.
• اختلالات سیستم عصبی مانند تومور مغزی
• مشکلات تنفسی از جمله عفونت های ریوی یا سرطان ریه
• بیماری های مجاری ادراری و سیستمی ادراری مانند سنگ کلیه
• مشکلات مفصلی مانند پارگی و دررفتگی مفصل یا آرتریت روماتوئید
• بیماری های مربوط به سر و گردن مانند اختلال در بلع و لارنژیت
• اختلالات سیستم تناسلی مانند آندومتریوز، مشکلات باروری و خونریزی های غیر طبیعی رحم.

 

در صورتی که بیمار دارای علائمی مانند تهوع شدید، استفراغ، درد شکم و خونریزی دستگاه گوارش باشد آندوسکوپی معده یا کولونوسکوپی از طریق مقعد انجام می شود که با استفاده از بیهوشی یا بی حسی موضعی در زمان خیلی کوتاه انجام می گیرد.

 

 

درمان بیماری ها با آندوسکوپی:

 

در برخی موارد با استفاده از بعضی ابزارها که به انواع اسکوپ های آندوسکوپی متصل می شوند امکان انجام اقدامات درمانی وجود دارد مانند:

• تزریق دارو
• تخلیه کردن مایعات
• از بین بردن خونریزی داخلی
• برداشتن تومور یا بافت آسیب دیده
• بستن زخم
• برطرف کردن انسداد بافت
• قرار دادن استنت داخل اندام

 

به طور مثال اگر در بدن تومور وجود داشته باشد یا انسداد بافت ها مثل انسداد مری صورت گرفته باشد یا خونریزی غیر طبیعی واژینال رخ داده باشد از انواع اسکوپ آندوسکوپی استفاده می شود. هم چنین اگر در سیستم گوارش بیمار خونریزی دیده شود که قطع نمی شود یا در صورت وجود پلیپ می توان با استفاده از آندوسکوپ، رگ خونی را بست یا پلیپ را برداشت. البته در مواردی برای بستن رگ های خونی از دستگاه الکتروکوتر استفاده می شود که با سوزاندن رگ، خونریزی را متوقف می کند.

 

اجزای دستگاه آندوسکوپی:

 

در این دستگاه از یک لوله باریک استفاده می شود که بسته به کاربرد آندوسکوپی می تواند سخت یا انعطاف پذیر باشد. درون این لوله فیبرهای نوری وجود دارند که نور را برای مشاهده بافت، تامین می کنند. این لوله وارد بدن می شود در قسمت سر آن دوربین وجود دارد که بافت را نشان می دهد. تصاویر و ویدئوی دریافت شده از درون بدن بیمار بر روی مانیتور نشان داده شده و هم چنین در سیستم دستگاه ثبت می شود تا برای بررسی های بیشتر مورد استفاده قرار گیرد. در صورتی که لوله دستگاه انعطاف پذیر باشد، طول بیشتری دارد که به منظور کاربردهای تشخیصی استفاده شده و تا عمق بیشتری وارد بدن می شود. اما لوله هایی که سخت هستند طول کمتری دارند و معمولا در کاربردهای درمانی مانند لاپاراسکوپی استفاده می شوند که در ادامه بیشتر به آن ها اشاره می کنیم. علاوه بر موارد گفته شده، آندوسکوپ ها دارای ست جراحی هستند که ابزارهای مختلفی برای جراحی یا نمونه برداری و کاربردهای درمانی به سر دستگاه متصل می شود.

 

 

انواع دستگاه آندوسکوپی:

 

در گذشته آندوسکوپ ها دارای آینه و عدسی بودند و هم چنین پزشک به کمک یک دوربین دو چشمی داخل بدن را مشاهده می کرد و امکان ثبت تصاویر و نمایش آن بر روی مانیتور وجود نداشت. اما آندوسکوپ های امروزی که ویدئو آندوسکوپ نامیده می شوند، با توجه به این که مجهز به دوربین هستند تصاویر را به مانیتور دستگاه منتقل کرده و نمایش می دهند. این دستگاه ها در دو مدل موجود هستند:

• آندوسکوپ فیبر اپتیک که فیبرهای شیشه ای دارد و با استفاده از آن ها تصاویر از سر لوله آندوسکوپ به مانیتور انتقال داده می شود.
• آندوسکوپ های ویدئویی که دارای حسگر سیاه و سفید در سر لوله هستند و تصاویر به وسیله آن ها به صورت سیگنال الکترونیکی به پردازشگر دستگاه فرستاده شده و توسط فیلترهای مخصوص به تصاویر رنگی تبدیل می شوند. قیمت این دستگاه از نوع فیبر اپتیک بالاتر است و عملکرد پیچیده تری نیز دارد.

 

 

انواع اسکوپ های دستگاه آندوسکوپی:

 

در دستگاه آندوسکوپی بسته به این که برای کدام قسمت از بدن و برای چه کاربردی مورد استفاده قرار می گیرد از انواع اسکوپ های آندوسکوپی استفاده می شود که به شرح زیر می باشند:

• لارنگوسکوپی که در واقع آندوسکوپی از گلو و حنجره است و حنجره عضوی است که در این دستگاه مورد بررسی قرار می گیرد. لوله لارنگوسکوپ از طریق دهان یا بینی فرد وارد می شود.
• آرتروسکوپ: با استفاده از ایجاد یک برش سطحی و کوچک در مجاورت مفصل، برای آندوسکوپی مفصل و استخوان از این دستگاه استفاده می شود.
• برونکوسکوپی: لوله ای از طریق بینی یا دهان وارد شده و آندوسکوپی ریه را انجام می دهد.
• کولونوسکوپی: آندوسکوپی روده بزرگ نامیده می شود که لوله آندوسکوپ از طریق مقعد وارد شده و روده بزرگ را مورد بررسی قرار می دهد.
• سیگموئیدوسکوپ: همانند کولونوسکوپی از طریق مقعد انجام می شود و بخش های انتهایی روده بزرگ یا رکتوم را بررسی می کند.
• آندوسکوپی به طور کل به منظور بررسی دستگاه گوارش فوقانی مانند مری، معده، اثنی عشر و روده کوچک انجام گرفته و از طریق دهان وارد می شود.
• هیستروسکوپی: از طریق واژن وارد شده و آندوسکوپی رحم و واژن را انجام می دهد.
• کولپوسکوپی: دهانه رحم را مورد بررسی قرار می دهد و از طریق واژن وارد می شود.
• رینوسکوپ: آندوسکوپی بینی است که لوله آن از طریق بینی وارد شده و حفره بینی و دهانه مجرای سینوس را بررسی می کند.
• سیستوسکوپی: از طریق مجاری ادرار وارد شده و مثانه را بررسی می کند.
• یورتروسکوپی: این دستگاه نیز از طریق مجاری ادرار وارد شده و به طور کل مجاری ادرار را مورد بررسی قرار می دهد.
• آنتروسکوپی: از طریق دهان یا مقعد انجام شده و روده کوچک را نشان می دهد.
• مدیاستینوسکوپی: با استفاده از یک برش بالای استخوان جناغ سینه وارد شده و ناحیه بین ریه ها که مدیاستینوم نام دارد را نشان می دهد.
• فالوپوسکوپی: آندوسکوپی لوله های فالوپ است.
• توراکوسکوپی: این روش نیز از طریق یک برش کوچک در قفسه سینه انجام شده و ناحیه بین ریه ها و به طور کل قفسه سینه را نشان می دهد.
• لاپاراسکوپی: همان طور که قبل تر هم اشاره کردیم در لاپاراسکوپی از اسکوپ Rigid یا سخت استفاده می شود که به منظور کاربردهای تشخیصی و درمانی در شکم و لگن استفاده می شود. برای انجام این روش از یک از برش کوچک در مجاورت ناف استفاده می شود.

 

 

چه ابزاری به سر دستگاه آندوسکوپی متصل می شوند؟

 

بسته به کاربرد تشخیص یا درمان بیماری از تجهیزات مختلفی استفاده می شود که به سر لوله آندوسکوپ متصل می گردند. این ابزار ممکن است یک بار مصرف یا چند بار مصرف باشند که ابزاری یک بار مصرف هستند قابل استریل کردن نیستند و معمولا تجهیزاتی ساده به حساب می آیند. اما تجهیزاتی که دارای طراحی پیچیده هستند معمولا چند بار مصرف هستند که در اتوکلاو استریل می شوند. هم چنین این ابزار بر اساس نحوه عملکرد به سه دسته زیر تقسیم می شوند:

• ابزار Critical که وارد بافت های استریل مانند عروق می شوند.
• ابزار Semi Critical که با مخاط و پوست غیر سالم در تماس هستند.
• ابزار Non Critical که با پوست در تماس هستند.

 

 

 

عوارض آندوسکوپی:

 

به طور کلی آندوسکوپی عملی بی خطر و کم تهاجم به حساب می آید، اما در صورتی که پزشک یا جراحی که آندوسکوپی را انجام می دهد تبحر کافی نداشته باشد یا دچار کاهش دقت و خطا شود ممکن است پارگی یا عفونت رخ دهد که مشکلاتی را برای ناحیه مورد نظر به وجود آورد. البته در بیشتر موارد، این مشکلات ذکر شده در ۲ روز اول بهبود پیدا می کند. اما اگر مواردی مانند خونریزی یا درد شدید و علائم عفونت مانند قرمزی، تورم و تب و لرز وجود داشته باشد نشان دهنده یک مشکل جدی است که باید با پزشک مشورت شود. اما در بیشتر موارد این مشکلات ایجاد نمی شود و مواردی مانند درد، حداکثر تا دو روز برطرف می شوند.

در لارنگوسکوپی ممکن است احساس گرفتگی صدا یا گلودرد تا کمی پس از انجام این فرآیند وجود داشته باشد. هم چنین در آندوسکوپی روده یا کولونوسکوپی ممکن است علائمی مانند درد و فشار، نفخ یا حالت تهوع وجود داشته باشد که معمولا برطرف می شوند. محل برشی که لوله دستگاه از طریق آن وارد شده مستعد عفونت است. بنابراین باید بهداشت کامل در مورد آن رعایت شود. مواردی مانند حساسیت بیمار به ماده بیهوشی یا بی حسی باید مورد بررسی قرار گیرد. در صورتی که قسمت های مختلف دستگاه آندوسکوپی به خوبی استریل شده باشند، به خصوص سری لوله آن، از انتقال عفونت جلوگیری می شود.

 

 

جمع بندی:

 

انواع اسکوپ های آندوسکوپی به منظور تشخیص یا درمان بیماری های مختلف در بافت های بدن مانند سیستم گوارش، رحم و ریه مورد استفاده قرار می گیرند. آندوسکوپی با استفاده از بی حسی موضعی یا بیهوشی انجام می شود و روشی سریع و با عوارض کم نسبت به عمل های جراحی مختلف یا سایر روش های تصویربرداری است. تصاویر به دست آمده از این روش، کیفیت و رزولوشن بسیار بالایی دارند و امکان ذخیره کردن آن ها نیز وجود دارد. انواع اسکوپ های آندوسکوپی و به طور کلی انواع دستگاه آندوسکوپی توسط شرکت تجهیز سلامت نیکان به خریداران ارائه می شوند و کارشناسان شرکت، شما را در انتخاب و خرید این تجهیزات راهنمایی می کنند.